Главная » 2010 » Avgus » 10 » Charchash, bezovtalik va ranj-alam hissiyotlariga sabab bo'luvchi dilgirlikdan qanday xalos bo'lish mumkinmi?
23:09
Charchash, bezovtalik va ranj-alam hissiyotlariga sabab bo'luvchi dilgirlikdan qanday xalos bo'lish mumkinmi?
Charchoqning
birinchi bosh sabablaridan biri diqqatpazlikdir. Buning yorqin misoli
sifatida ko'chamizda yashovchi Alisani ko'rsatish mumkin. Bir kuni
kechqurun Alisa uyiga ishdan ezilib qaytdi. U azbaroyi charchaganidan
oyoqda zo'rg'a turardi. Xaqiqatdan ham o'sha darajada horigan edi. Uning
boshi og'rir edi. Yag'rini qaqshardi. Birgina xohishi — kechki ovqatni
kutmay uxlash edi. Onasi yolvordi hamki... u dasturxonga noiloj o'tirdi.
Kutilmaganda telefon jiringlab qoldi. Uning do'sti qo'ng'iroq qilgan
edi. Alisani raqsga taklif etdi! Qizning ko'zlari chaqnab ketdi. Birdan
kayfiyati ko'tarildi. U yuqoriga o'z xonasiga yugurib ketdi, xushbichim
moviy ko'ylagini kiydi va ertalab soat uchgacha raqsga tushdi. Uyga
qaytganida, charchog'i butunlay yozilgan edi. Uning vaqti shunchalik
chog' ediki, hatto mizg'ib ham olmadi. Alisa haqiqatdan ham sakkiz soat
ilgari ezilib charchagan va o'zini shu ahvolga solgan edimiq Shubhasiz,
Alisa haqiqatdan ham juda ezilgan, chunki ish uni zeriktirgan, balki
hayot uni rosa horitgan edi. Alisaga o'xshaganlar millionlab topiladi.
Balki siz ham shularning biridirsizq Barchaga ma'lumki, jismoniy
zo'riqishdan ko'ra ko'p hollarda bizni hissiy kayfiyat ko'p darajada
toliqtiradi. Bir necha yil muqaddam Jozef E.Barmak «Psixologik arxivlar»
nomli jurnalda o'zining ayrim tajribalarini, dilgirlik charchashni
keltirib chiqarishini ko'rsatgan ma'ruzasini chop etgan edi. Doktor
Berman bir guruh talabalarga qator testlarni bajarishni tavsiya etdi.
Bular talabalarni aslo qiziqtirmasligini bilar edi. Natija qanday
bo'ldiq Talabalar charchash, mudrashni his etib, bosh og'rig'i va
ko'zlari toliqqanlikdan shikoyat qilib, tez achchiqlanadigan bo'ldilar.
Ba'zi hollarda, hatto oshqozon ishdan chiqqani kuzatildi. Bularning bari
«quruq xayolmi»q Yo'q. Bu talabalar bilan metabolizm tadqiqoti
o'tkazildi. Natijalar ko'rsatishicha, diqqatpazlik tufayli organizmda
qon bosimi va kislorod yutilishi haqiqatan ham juda pasayib ketar ekan.
Ammo odamning ishga qiziqishi ortganida va undan qoniqish paydo
qilganida, unda modda almashinuvi zudlik bilan yaxshilanar ekan! Agar
biz qandaydir qiziqarli va diqqatga sazovor narsalar bilan ovunsak, juda
kam charchaymiz. Masalan, men yaqinda Kanadadagi Luiz ko'li yoqasida
dam oldim. Bir necha kun Korral-Krik daryosida forel balig'i ovladim.
Menga bo'yimdan sal past butalardan oralab o'tish, yiqilgan daraxt
shoxlariga qoqi lib, sakkiz soatdan ortiq yurishga to'g'ri kelsa-da,
mutlaqo toliqmadim. Negaq Chunki kayfiyatim yaxshi edi, kunni binoyidek
o'tkazdim, deb his etdim. Axir yirik-yirik oltita forel tutdim-da!
Mayli, baliq ovi men uchun zerikarli mashg'ulot, de ylik, bu mening
jismoniy ahvolimda aks etadi deb o'ylaysizmiq Men yetti ming fut
balandlikdagi og'ir ishdan o'zimni holdan toygan deb hisoblar edimmiq
Xatto, sportning og'ir turi hisoblangan alpinizm bilan mashg'ul bo'lgan
kishiga ham diqqatpazlik yuqori darajadagi charchashni keltirib
chiqaradi, boshqa jismoniy zo'riqishga nisbatan. Masalan,
Minneapolisdagi fermerlar va mexaniklar omonat banki prezidenti janob
S.X.Kingmen menga bir voqeani gapirib bergan edi. Bu mening
aytganlarimga eng mos misol bo'la oladi. 1943 yili Kanada hukumati
mamlakat alpinistlar klubiga murojaat qilib, Uels shahzodasi nomidagi
diversiya-razvedka polkiga askar alpinizmi bo'yicha mashqlar o'tkazish
uchun yo'l boshlovchilar so'ragan edi. Janob King men ana shu askarlar
bilan mashq o'tkazuvchi yo'l boshchilar tarkibida edi. Menga hikoya
qilishicha, u va boshqa yo'l boshlovchilar — qirq ikki yoshdan ellik
to'qqiz yoshgacha bo'lgan erkaklar — yosh askarlar uchun muzliklar va
qor qoplagan dalalar orqali uzundan-uzoq yo'l boshlab, qirq fut
balandlikdagi qirrali cho'qqilarga arqonlar yordamida va qo'llariga
hamda oyoqlariga ishonchsiz tayanchlar bilan tirmashardilar. Ular Maykl
cho'qqisiga, Vitse-prezident nomidagi cho'qqiga hamda Kanadadagi
cho'qqili tog'larga ko'tarildilar. O'n besh soatlab tog'larga ko'tarilib
yurgan bu yosh yigitlar, dastlab ixcham ko'rinsa-da (ular olti oylik
diversant-desant askarlarini tayyorlash kursini endigina o'tagan
edilar), aslida haddan ziyod holdan toyishgandi. Ular kurs
mashg'ulotlari paytidagi mashqni o'tamasdan mushaklariga zo'r berganlari
uchun charchab qolishdimiq Diversant-desant armiyasi lagerida
tayyorgarlikdan o'tgan har bir askar bu bema'ni savoldan kulib yuborishi
mumkin edi! Yo'q, askarlar shuning uchun ham holdan toygan edilarki,
ularni tog' o'ngirlarida behuda tentirash zeriktirib yuborgandi. Shu
darajada charchashgandiki, hatto kechki ovqatni kutmasdan uxlab
qolishardi. Yo'l boshlovchilar o'zlarini qanday his etdilarq Axir
ularning yoshi askarlardan ikki va, hatto uch barobar katta edi.
Charchab qolishdimiq Xa, lekin holdan toyib qolganlari yo'q. Kechki
ovqatni ishtaha bilan tanovul qildilar, so'ng bir necha soat kundalik
ishlarni muhokama etdilar. Charchoqni xayollariga keltirmasliklariga
sabab shuki, bu ish ular uchun g'oyat qiziqarli edi. Kolumbiya
universitetidan doktor Edvard Torndayk charchoqni o'rganish yuzasidan
tajribalar o'tkazganida, yosh yigitlarga bir hafta davomida uxlash uchun
ruxsat bermagan, ularga favqulodda qiziqtiradigan ish topshirgan edi.
Uzoq tadqiqotlar o'tkazganidan so'ng, xabar berishlariga ko'ra,
quyidagicha xulosaga kelgan: «Zerikish ish unumdorligining pasa yishiga
sabab bo'ladigan yagona tub sababdir». Agar siz aqliy mehnat bilan
shug'ullansangiz, bajarilgan ish miqdoridan juda kam charchaysiz. Siz
bajarilmagan ish tufayli charchashingiz mumkin. Masalan, balki eslarsiz,
haftaning bir kunida sizni ishdan to'xtovsiz ravishda qoldirishdi.
Xatlarga javob qaytara olmadingiz. Belgilangan uchrashuvlar o'tkazilmay
qoldi. U yerda ham, bu yerda ham ko'ngilsizliklar ro'y beraverdi. O'sha
kuni hamma ish chappasidan ketdi. Siz shu kuni hech ish qila olmay,
holdan toyib, boshingiz og'rib uyga qaytdingiz. Ertasi idorada hamma ish
silliq ketdi. Siz ilgariga nisbatan qirq barobar ish bajardingiz. Uyga
bardam tarzda va xuddi archilgan tuxumday navqiron holatda qaytdingiz.
Sizda shu hol ro'y berganmidiq.. Menda ham. Bundan qanday xulosa kelib
chiqadiq Faqat bitta: charchash ish tufayli emas, ko'pincha bezovtalik,
ruhiy tushkunlik va ranj-alam hissiyotlari tufayli yuzaga keladi. Ushbu
bo'lim ustida ishlash jarayonida men Jerom Kern ning «Suzuvchi teatr»
nomli ajoyib musiqali komediyasining yangicha talqinini ko' rishga
bordim. Unda ishtirok etuvchi kapitan Endi shunday deydi: «Baxtli
odamlar o'zlariga huzur bag'ishlaydigan ish bilan shug'ullanadilar».
Shuning uchun ham baxtliki, ularda kuch-quvvat ko'p, quvonch yetarli,
bezovtalik kam, charchash kamdir. Qiziqishingiz qaysi tomonga
yo'naltirilgan bo'lsa, kuch-quvvatingiz ham o'sha tomonga yo'nalgan
bo'ladi. Sizni sidqidildan sevuvchi go'zal bilan o'n mil yurganga
nisbatan mijg'ov xotin bilan o'n kvartal masofani bosib o'tish
azob-uqubatdan iborat bo'lar. Xo'sh, nima bo'ptiq Shunday holatda siz
nima qila olasizq Mana, Oklaxoma shtati Talse neft firmasida xizmat
qiluvchi bir stenografchi ayol nima qilganq G'ar oyning bir necha kuni
unga nihoyatda zerikarli ishni bajarishga to'g'ri kelgan, tasavvur
etyapsizmi, yangi topilgan neft joylarini ijaraga berish bo'yicha
shartnoma varaqlarini to'ldirish, unga raqamlar va statistik ma'lumotlar
qo'shish lozim edi. Ish shu darajada diqqinafas ediki, bu ayol
o'z-o'zini himoya etish maqsadida uni qiziqarli tarzda tashkil etishga
qaror qildi. Qanday qilib juvon har kuni o'z-o'zi bilan musobaqalasha
boshladi. Xar kuni ertalab to'ldirilgan varaqalarni sanab chiqar, so'ng
kun bo'yi bu raqamlarni oshirishga harakat qilardi. Ish kuni oxirida u
yana to'ldirilgan hujjatlarning umumiy sonini tag'in sanab chiqar va
ertaga yanada ko'proq ish hajmini bajarishga intilar edi. Natija-chiq
Tezda u bo'limdagi boshqa stenografchilarga nisbatan bu diqqinafas
blankalarni ko'proq to'ldiradigan bo'ldi. Natijada nimaga ega bo'ldiq
Maqtovmiq Yo'q... Tashakkurmiq Yo'q... Mansabi ko'tarildimiq Yo'q...
Uning maoshini oshirdilarmiq Yo'q... Ammo u zerikishi tufayli paydo
bo'lgan charchoqdan qutildi. Unda ruhiy qo'zg'atuvchi omil paydo bo'ldi.
Zerikarli ishni qiziqarli mashg'ulotga aylantirishga harakat qilish
quvvat va zavq-shavq bag'ishladi. U ko'proq shodlik-quvonchga va orom
olish soatlariga ega bo'ldi. Mazkur voqea men uchun tasodif bo'lsa-da,
ammo haqiqat: axir men bu juvonga uylandim-da! Yoki boshqa stenografchi
ayollarning kechmishini ko'raylik. U o'z ishini yanada qiziqarli
tashkillashtirish uchun harakat qilishni maqsad qilib qo'ygan edi.
Ilgari ishini bajarishiga nihoyatda ko'p kuch-quvvat sarflagandi. Endi
esa ahvol o'zgardi. Uni Velli J.Golden deb atashadi. Mana uning menga
yozganlari: «Idoramizda to'rtta stenografchi ishlar edi, har birimizga
bir necha xodimning hujjatlarini yozib borish topshirilardi. Ba'zida
shunday topshiriqlar bilan ko'milib qolar edikki, bir kuni bo'limimiz
boshliq o'rinbosari uzundan-uzoq bir xatni qayta yozib chiqishni talab
qilib turib olganida, men achchiqlandim. Bu xatni qayta yozib chiqqandan
ko'ra uni shundoqqina tuzatish ham mumkin, deb ishontirishga harakat
qildim. U agar men ko'nmasam, rozi bo'ladigan kishini topa olishini
aytdi! Men achchiqlanganimdan o'zimni yo'qotib qo'ydim! Shu bilan birga
bu xatni qaytadan yozib chiqa boshlaganimda kutilmaganda men
bajarayotgan ishni qabul qilganlarida ko'pchilik o'zini baxtli deb his
etishini tushunib qoldim. Buning ustiga menga aynan shu ish uchun haq
to'lashardi. Kayfiyatim yaxshilana boshladi. Nihoyat shunday ishlashga
qaror qildimki, ishim menga huzur bag'ishlaydi, vaholanki undan
jirkansam ham, degan xayolga bordim. Shunda muhim narsani kashf etdim:
agar men ishimni xuddi undan huzur-halovat olgandek bajarsam, undan u
yoki bu darajada qanoat hosil qilaman. Agar ishimdan qoniqsam, tezroq
ishlashim mumkinligini ham payqadim. Shu bois menda ishdan keyin qolib
ishlash zarurati kamdan-kam bo'ladi. Ishga munosabat o'zgargani sababli
men ajoyib ishchi degan martabaga ega bo'ldim. Bo'lim rahbarlaridan
biriga shaxsiy kotiba zarur bo'lib qolganida, u aynan meni tanladi,
chunki o'zi aytganidek, men qo'shimcha ishni rozi bo'lib qabul qilardim!
Bu psixologik yo'l-yo'riqning o'zgarishi natijasi, — deb yozadi Golden
xodim, — favqulodda muhim kashfiyot bo'ldi. U mo'jizalar yaratdi!» Balki
o'z-o'ziga hisob bergan Velli Golden xonim mash hur falsafiy tamoyil —
«xuddi shunday»dan foydalangandirq Uilyam Jeyms bizga ana shunday
harakat qilishni tavsiya qildi. «Xuddi shunday, bamisoli» mardmiz,
desak, biz botir bo'lamiz, xuddi shunday o'z-o'zimizni baxtli deb his
etsak, baxtli kishilarday bo' lamiz va hokazo. O'zingizni ishingiz juda
qiziqarli kabi tuting. Dastlab bu o'yinday tuyuladi, keyinchalik esa
sizda ishingizga nisbatan haqiqiy qiziqish uyg'onadi. Shu bilan birga
sizdagi charchoq, ruhiy zo'riqish va bezovtalikni kamaytiradi. Bir necha
yil muqaddam Xarlan A.Xauard hayotini butunlay o'zgartirib yuboruvchi
bir yo'l tutdi. U zerikarli yumushni qiziqarli mash g'ulotga aylantirdi.
Ishi haqiqatan ham tinkani quritadigan darajada bir xil edi: u
idish-tovoqlarni yuvishi, peshtaxtani artishi va maktab oshxonasida
muzqaymoq sotishi kerak edi. Bu paytda boshqa o'g'il bolalar koptok
o'ynashar yoki qiz bolalarga iltifot ko'rsatishardi. Xarlan Xauard o'z
ishidan nafratlanar, lekin bu ishdan ketish imkoniyati yo'q edi, shunda u
muzqaymoqqa tegishli barcha narsani o'rganishga kirishdi — qanday
tayyorlashadi, nega bir navi boshqasiga nisbatan yaxshi… U muzqaymoq
ishlab chiqarishning kimyoviy texnologiyasini o'rgandi va o'rta maktabda
kimyo kursi bo'yicha eng yaxshi tinglovchi bo'ldi. Bora-bora oziq-ovqat
mahsulotlari kimyosiga shunchalik qiziqib qoldiki, natijada
Massachusets shtatidagi kollejga kirdi va oziq-ovqat texnikasi sohasiga
ixtisoslashdi. Nyu-Yorkdagi kakao birjasi kakao va shokoladdan
foydalanish bo'yicha eng yaxshi talabalar ma'ruzasi uchun ochiq tanlov
e'lon qilinganida hamda yuz dollar mukofot belgilanganida, kim g'olib
bo'ldi, deb o'ylaysizq.. Xa, to'g'ri topdingiz, u Xarlan Xauard edi. Ish
axtarib, turli qiyinchiliklarga duch kelgan Xarlan Massachusets
shtatining Amxerstdagi uyi yerto'lasida xususiy laboratoriya ochdi.
Shundan keyin tez orada yangi qonun chiqdi. Sutdagi bakteriyalar sonini
aniqlash zarur edi. Xarlan Xauard dar hol Amxerstdagi o'n to'rtta sut
mahsulotlari firmasining bakteriyalarini hisobga olish bilan shug'ullana
boshladi, hatto unga ikkita laborant qizni jalb etishga to'g'ri keldi.
Nima deb o'ylaysiz, uni yigirma besh yildan so'ng nima kutardiq
Darhaqiqat, oziq-ovqat kimyosi sohasidagi zamonaviy peshqadam arboblar
pensiyaga ketar yoki narigi dunyoga ravona bo'lar, ularning o'rnini
tashabbuskor va kuch-g'ayratga to'la yosh yigitlar egallardi.
Shak-shubhasiz, oradan yigirma besh yil o'tib, Xarlan Xauard ishda ko'p
narsaga ulgurar va o'z sohasining eng pesh qadam yetakchisiga aylanar,
shunda bir paytlar u muz qaymoq sotgan sinfdoshlari g'amgin omadsizlarga
aylanib, ishsizlar sonini to'ldirar, hukumatni qarg'ab, hayotlarini
o'zgartirish imkoniyati yo'q ligini aytib, oh-voh tortishar edi. To'la
ravishda shunisi aniqki, agar zerikarli ishni qiziqarli mashg'ulotga
aylantirmaganida, Xarlan A.Xauard ham xuddi shunday imkoniyatga sira
muyassar bo'lmasdi. Ko'p yillar muqaddam bir yigitni ham ish haddan
ziyod bezdirgan edi. U chilangarlik dastgohi yonida turib, zavodda bolt
yasardi. Yosh yigitni Sem deb atardilar. Sem ishdan jon-jon deb ketishni
istardi, ammo boshqa joyda ishga joylay olmayman, deb qo'rqdi. Shu
sababdan mazkur zerikarli ishni bajarishga majbur edi. Sem bu yumushni
qiziqarli qilishga qaror qildi. U qo'shni dastgohda ishlayotgan operator
bilan musobaqa bog'ladi. Ulardan biri yuqori notekis qismini qayta
ishlashi, biri esa boltlarga tegishli diametr o'lchovi berishi kerak
edi. Kim ko'proq bolt tayyorlashini ko'rish uchun vaqt-vaqti bilan
dastgohni almashtirardilar. Besh usta Semning tezkorligi va orastaligini
yuqori baholadi va uni ko'p o'tmay yuqori malakali ishga o'tkazishdi.
Bu uning mansab pillapoyalari tomon ko'tarilishi edi. O'ttiz yil
o'tgach, Sem, ya'ni Semyuel Vokleyn «Bolduin lokomotiv uorks» firmasi
prezidenti bo'ldi. Agar u zerikarli ishni maroqli mashg'ulotga
aylantirishga urinmaganida, bir umr oddiy ishchiligicha qolib ketardi.
X.V.Kaltenborn — Amerika radiosining mashhur sharh lovchisi — bir kuni
me'daga tegadigan ishni maroqli va qiziqarli qilishga muyassar
bo'lganini gapirib berdi. U yigirma ikki yoshdaligida o'zining kira
haqini to'lash uchun Atlantika okeanini kesib o'tadigan, qoramol
ortilgan kemada ishlagan edi. Zimmasiga buqalarni boqish va ularni
sug'orish yuk latilgan edi. Angliya bo'ylab velosipedda sayohat qilib,
Parijga och-yalang'och kirib keldi. Keyin o'z fotoapparatini besh
dollarga garovga qo'yishga to'g'ri keldi. U «Nyu-York gerald»
gazetasining Parij nashriga ish axtarib yurganligi haqida e'lon berdi.
Unga ish taklif qilishdi. Agar siz qirq yoshda bo'lsangiz, balki eski
stereospkoplarni eslarsiz, ularni ko'zimizga yaqin keltirib qarasak,
ikkita bir xil tasvirni ko'ramiz. Biz ko'rishda davom etamiz va
to'satdan mo'jiza yuz beradi. Stereoskopdagi ikki linza ikki tasvirni
bittaga jamlab, uchinchi o'lchovdagi effektni hosil qiladi. Biz masofani
qabul qildik. Istiqboldagi qiziqarli hissiyotga ega bo'ldik. Yuqorida
aytganimdek, Kaltenborn Parijda bu uskunalarni sota boshladi. U bir
eshikdan ikkinchisi tomon tentirar, lekin fransuzcha gapirishni
bilmasdi. Shunga qaramay, vositachilik yo'li bilan birinchi yili besh
ming dollar ishlashga muyassar bo'ldi va o'sha yili Fransiyadagi eng
yuqori ish haqi to'lanadigan savdo agentiga aylandi. Kaltenbornning
menga hikoya qilishicha, mazkur tajriba unga Garvardda o'qigan yilidan
ko'ra ko'proq bilim bergan. Bu o'z-o'ziga ishonchmiq O'zining
e'tiroficha, u, hatto fransuz uy bekalariga «kongress bayonnomalari»ni
sotishiga bemalol qurbi yetardi. Mazkur tajriba Kaltenbornga fransuzlar
hayotini bilishda shunchalik chuqur tushuncha berdiki, keyinchalik bu
hol Yevropa voqealarini radioda tahlil etishda bebaho manba bo'ldi.
Fransuz tilini bilmasdan turib, u qanday qilib birinchi darajali savdo
agentiga aylandiq Kaltenborn ish beruvchidan o'z sotuvchilariga murojaat
etadigan matnni fransuz tilida yozib berishni iltimos qildi. Keyin
ushbu matnni yodlab oldi. Shunday bo'ldiki, Kaltenborn uy qo'ng'irog'ini
bosadi, uy bekasi eshikni ochadi va u yodlagan matnini xudo urgan
shunday talaffuzda takrorlaydiki, kulmaslikning sira iloji yo'q. So'ng
uy bekasiga o'z suratlarini ko'rsatadi. Agar beka savol bersa,
yelkalarini qisar va «amerikalikman», «amerikalikman» der edi. Keyin esa
shlyapasini yechib, unda yopishtirilgan fransuz tilidagi ajabtovur
matnni ko'rsatardi. Bu haqda hikoya qilar ekan, X.V.Kaltenborn ishi
yengil emasligin e'tirof etdi. Ammo unga bir xususiyat yordam berdi:
qat'iyligi, cho'rtkesarligi ishining qiziqarli bo'lishini ta'minladi. U
har kuni ishga otlanishda oynaga qarar ekan, o'z-o'zini ruhlantirardi:
«Kaltenborn, sen agar yaxshi yashashni istasang, bu ishni bajarishing
kerak. Demakki, buni bajarishing shart ekan, nega uni ajoyib va
diltortar qilmaysanq Xar safar eshikni taqillatganimda, o'zimni aktyor
misoli xuddi omma oldiga chiqayotganday his etaman. Axir sen
bajarayotgan ish ham xuddi sahnadagi qandaydir ko'rinish kabi
kulgili-ku! Shunday ekan, nega o'z o'yiningga ehtiros va zavq-shavq
baxsh etmaysanq» Janob Kaltenbornning menga hikoya qilishicha, ana
shunday ruhlantiruvchi suhbatlar dastlab unda nafrat va qo'rquv
uyg'otgan, keyin ishni sarguzashtga aylantirishga yordam bergan, katta
daromad keltirgan. Men janob Kaltenborndan hayotda muvaffaqiyat
qozonishga chanqoq yosh amerikaliklarga beradigan biror maslahat
so'raganimda, u shunday dedi: «Xar kuni ertalab o'z ustingizda ishlang.
Biz jismoniy mashqlar zarurligini juda ko'p aytamiz, u aksariyatimiz
giriftor bo'lgan yarim uyqudan uyg'otadi. Lekin ko'p roq ma'naviy va
aqliy mashqlarga zarurat sezamiz, ular har kuni ertalab bizni faoliyatga
chorlaydi. O'zingizni ruhlantiruvchi so'zlarni aytishdan erinmang».
Nahotki o'z-o'zi bilan ruhlantiruvchi kundalik gap-so'z bema'ni,
yengiltaklik va bolalarcha qiliq bo'lib ko'rinsaq Yo'q, aksincha, unda
sog' lom ruhiy mohiyat mavjud. «Bizning hayotimiz — bizning u haqdagi
o'ylarimizdan iborat». Bu so'zlar hozir ham, o'n sakkiz asr oldingidan
ham aslo kam emas. Buni Mark Avreliy o'zining «Mulohazalar» kitobida
yozgan edi: «Bizning hayotimiz — bizning u haqdagi o'ylarimizdan
iborat». O'z-o'zingiz bilan har soat suhbatlasha turib, siz mard lik va
baxt, kuch-quvvat va xotirjamlik haqida o'y suring. O'z-o'zingiz bilan
o'zingizga ma'lum bo'lgan narsalar xususida gaplashar ekansiz,
qalbingizni zabt etasiz va qalbingiz kuylab yuboradi. O'z
fikr-o'ylaringizni ijobiy tomonga yo'naltiring, ana shunda har qanday
ish sizga yoqimli tuyuladi. Boshlig'ingiz ishga juda qiziqish bilan
munosabatda bo'lishingizni xohlaydi, chunki uning daromadi shunga
bog'liq. Ammo boshliq nima xohlayotganini unutamiz. O'z ishingizga
qiziqsangiz, shu qiziqishni his etsangiz, faqat nimalarga ega
bo'lishingizni o'ylang. Yodingizda bo'lsin, sizning maishiy kundalik
quvonchingiz faol hayotingizning yarmi ish bilan o'tganida, ikki barobar
ortadi. Shu sababli, agar sizga quvonch keltirmasa, balki uni hech
qachon hech qayerdan topa olmaysiz. Esingizda tursin, ishga
qiziqishingiz sizni bezovtalikdan xalos etadi, pirovard natijada,
mansabga ko'tarilish va maoshingiz oshishi aniq bo' lib qoladi. Xatto,
bu ro'y ber masa ham ishga bo'lgan qiziqishingiz charchoqni eng quyi
darajaga tushiradi va sizning dam olish soatlaridan huzur-halovat
topishingizga yordam berad